Friday 12 September 2014

Ota Rang Minang-'Wang Pangicuah'

Wang Pangicuah-1

Pado maso tangah hari, banamo surang laki-laki Dawang, nan sadang mamakai baju rancak, lah cocok dari dasi, kemeja, sarawa sampai kasapatu, lah mirip jo direktur baru.

Similah: Uda, kapai kama uda, gagah bana uda kini mah, tasirok darah denai mamandangnyo.
Dawang: Ondeh Milah, uda dari dulu kan alah gagah juo. kini uda  kapai mangunjungi kawan lamo uda di Batusangka ka tampek Sipalo.

Similah rusuah dalam hatinyo, dek udanyo kapai bajalan jauah. Inyo nan sadang hamil pulo.

Dawang: Oi Milah, indak usah barusuah hati, jan cameh bana, indak elok mode itu doh.

sudahtu indak ado kato nan disabuik dek Similah lai. Dawang bajalan kalua rumah, diengkol onda gadangnyo, onda nan diangekan satiok pagi dipupuah kancang manuju Batusangka.

Basambuang.........

Kudo banamo si Katani,
Dipauik di dalam hutan;
Tasirok darah mamandangi,
Mancaliak uda ka bajalan.

Ka ayia ka pasia lawik,
Baru tibo kami lah mandi;
Apo gunonyo ka disabuik,
Itu timbangan angku sandiri.

Thursday 11 September 2014

Prefiks Bahasa Minang

Bentuk Prefiks dalam Bahasa Minang dan Contohnya.

ba-                       basalang            'dipinjam', dari kata                                 salang         'pinjam'
bar-                     baranak              'melahirkan', dari kata                             anak            'anak'
di-                        diagiah              'diberikan', dari kata                                 agiah          'beri'
ka-                       kaandak             'kehendak', dari kata                                 andak         'hendak'
maN-                   manapi               'menepi', dari kata                                    tapi             'tepi'
pa-                       paisi                   'corong', dari kata                                    isi                'mengisi'
paN-                     panjua               'penjual', dari kata                                    jua              'jual'
par-                      parampek          'perempat', dari kata                                 ampek         'empat'
sa-                        saurang             'seorang', dari kata                                   urang          'orang'
ta-                        tasadu                'tersedu', dari kata                                    sadu            'sedu'
tar-                      tarapuang          'terapung', dari kata                                  apuang        'apung'
baka-                   bakatuntak         'bertengkar', dari kata                               tuntak         'guncang'
baku-                   bakuampeh        'saling menjatuhkan', dari kata                 ampeh         'empas'
bapa-                   bapaelok            'diperbaiki', dari kata                               elok              'bagus'
bapar-                 baparaliah         'dialihkan', dari kata                                 aliah            'alih'
basi-                    basimanih          'bermanis-manis', dari kata                      manih          'manis'
dipa-                    dipaaluih           'dihaluskan', dari kata                              aluih            'halus'
dipar-                   diparimpun       'dihimpun'. dari kata                                impun          'himpun'
mampa-                mampaelok       'memperbaiki', dari kata                          elok              'bagus'
mampar-              mamparanjak    'memindahkan', dari kata                        anjak            'ganti'
tapa-                     tapaelok            'diperbaiki', dari kata                              elok               'bagus'
tapar-                   taparaliah         'diganti', dari kata                                    aliah             'ganti'
tasi-                      tasialia              'meluncur', dari kata                                alia              'licin'
mampasi-              mampasilunak 'memperlakukan dengan halus', dari kata lunak           'empuk'

Sumber: Moussay, Gerard. 1998. Tata Bahasa Minangkabau. Jakarta: Kepustakaan Populer                                               Gramedia.

Monday 8 September 2014

Imam Masjidil Haram dari Minang

syaikh ahmad khatib al-minangkabawi rahimahullah
"Syaikh Ahmad Khatib Al-Minangkabawi Rahimahullah,
Putra Minang yang jadi Imam besar Mekah (Masjidil Haram)"

Syaikh Ahmad Khatib Al-Minangkabawi Rahimahullah adalah ulama besar Indonesia yang pernah menjadi imam, khatib dan guru besar di Masjidil Haram, sekaligus Mufti Mazhab Syafi'i pada akhir abad ke-19 dan awal abad ke-20. 
Dia memiliki peranan penting di Mekkah al Mukarramah dan di sana menjadi guru para ulama Indonesia. Beliau merupakan Imam Besar Masjidil Haram pertama dari orang non Arab.

Nama lengkapnya adalah Ahmad Khatib bin Abdul Latif al-Minangkabawi, lahir di Koto Tuo - Balai Gurah, IV Angkek Candung, Agam, Sumatera Barat, pada hari Senin 6 Dzulhijjah 1276 H (1860 Masehi) dan wafat di Mekkah hari Senin 8 Jumadil Awal 1334 H (1916 M).

Awal berada di Mekkah, ia berguru dengan beberapa ulama terkemuka di sana seperti Sayyid Bakri Syatha, Sayyid Ahmad bin Zaini Dahlan, dan Syekh Muhammad bin Sulaiman Hasbullah al-Makkiy.

Banyak sekali murid Syaikh Khatib yang diajarkan fiqih Syafi'i. Kelak di kemudian hari mereka menjadi ulama-ulama besar di Indonesia, seperti Abdul Karim Amrullah (Haji Rasul) ayah dari Buya Hamka; Syaikh Muhammad Jamil Jambek, Bukittinggi; Syaikh Sulaiman Ar-Rasuli, Candung, Bukittinggi, Syaikh Muhammad Jamil Jaho Padang Panjang, Syaikh Abbas Qadhi Ladang Lawas Bukittinggi, Syaikh Abbas Abdullah Padang Japang Suliki, Syaikh Khatib Ali Padang, Syaikh Ibrahim Musa Parabek, Syaikh Mustafa Husein, Purba Baru, Mandailing, dan Syaikh Hasan Maksum, Medan. Tak ketinggalan pula K.H. Hasyim Asy'ari dan K.H. Ahmad Dahlan, dua ulama yang masing-masing mendirikan organisasi Islam terbesar di Indonesia, Nahdatul Ulama (NU) dan Muhammadiyah, merupakan murid dari Syaikhul Ahmad Khatib Rahimahullah.

Syaikhul Ahmad Khatib Rahimahullah adalah tiang tengah dari mazhab Syafi'i dalam dunia Islam pada permulaan abad ke XX. Ia juga dikenal sebagai ulama yang sangat peduli terhadap pencerdasan umat. imam Masjidil Haram ini adalah ilmuan yang menguasai ilmu fiqih, sejarah, aljabar, ilmu falak, ilmu hitung, dan ilmu ukur (geometri).


Kato Pusako 'Pitaruah Bundo'

Nan sakapa lah diambiak urang
Nan sapinjik tingga diawak
Walau dibalun sabalun kuku
Jikok dikambang saleba alam
Walau sagadang bijo labu
Bumi jo langik ado didalam

Latiak latiak tabang ka pinang
Singgah manyasok bungo rayo
Aia satitiak dalam pinang
Sinan bamain ikan rayo

Baburu babi ka batu balang
Mandapek buluah nan jo rotan
Guru mati kitab lah hilang
Sasek kasia ditanyokan

Oi buyuang lakehlah gadang
Ka pambangkik batang tarandam
Ka paapuih malu dikaniang
Ka panunggu piutang lamo
Ka panapiak mato padang
Ka panantang matohari
Ka palawan dunia urang
Ka pandiri pusako lamo

Bilo kato lah ditanam dihati
Jalehlah sagalo rahasio alam
Jikok diajun sitamba lamo
Sabarih indak buliah ilang
Satitiak bapantang lupo

Laka jo dulang didalam lubuak
Pandan baduri malendo jalan
Aka hilang paham tatumbuak
Basarah diri kapado Tuhan

Kilek camin lah ka muko
Kilek baliuang lah ka kaki
Kilek kato lah ka hati
Tau di ombak nan basabuang
Tau di angin nan basiuik
Tau di rantiang ka malantiang
Tau di duri ka mancucuak
Tau di dahan ka mahimpok
Tau di tunggua ka manaruang

Ingek ingek sabalun kanai
Nan dibawah kok mahimpik
Gabak dihulu tando ka hujan
Cewang dilangik tando kapaneh

Manusia tahan kieh
Binantang tahan palu
Tagisia labiah bak kanai
Tasingguang labiah bak jadi

Diagak mako diagiah
Dibaliak mako dibalah
Bajalan manuju bateh
Balayia manuju pulau

Kuek rumah karano sandi
Rusak sandi rumah binaso
Kuek bangso karano budi
Rusak budi hancualah bangso

Basilek diujuang lidah
Malangkah dipangka karih
Bamain diujuang padang
Tahan dikieh kato putuih
Tau di kilek sarato bayang
Tau di gelek kato habih
Tau di ereng jo gendeng
Sarato kurenah jo bainah

Bapikia palito hati
Batanang saribu aka
Taraso lamak jan dilulua
Taraso pahik jan diluahkan

Bajalan injek injekkan langkah
Bakato paliharo lidah
Hiduik jan bak pucuak aru
Maikuik kama kareh angin
Iyokan nan di urang
Lalukan nan nan di awak

Tunjuak luruih kalingkiang bakaik
Guntianglah baju nak rang Guguak
Dijaik jan disudahkan
Bao ka kincia malah dahulu
Kok manih jan diraguak
Kok paik jan diluahkan
Bao bapikia malah dahulu

Adaik rang mudo manangguang rindu
Adaik rang tuo manangguang ragam
Kok condong jan kamari rabah
Luruih tantang barih adaik

Budi jan tajua
Paham jan tagadai
Kok kayo, kayo dek budi
Nak mulia, muliakan bahaso

Budi nan indak katinjauan
Paham nan indak kamaliangan
Iman nan tak buliah ratak
Kamudi nan tak buliah patah
Padoman nan tak buliah tagolek
Haluan nan tak buliah barubah

Sayang jo anak di lacuik
Sayang jo kampuang ditinggakan
Ujan ameh dinagari urang
Ujan batu dinagari awak
Kampuang nan jauah dibantu juo

Mati batungkek budi
Hiduik bakarilahan
Dipakai raso jo pareso
Ditimbang jo nyao badan

Nak luruih rantangkan tali
Nak tinggi tingkekkan budi
Nak aluih babaso basi
Nak elok lapangkan hati
Nak mulie tapek'i janji
Nak taguah paham dikunci
Nak kayo kuaik mancari
Nak tuah batabua budi
Nak namo tinggakan jaso
Nak pandai rajin baraja

Ka ilia jalan ka Padang
Ka mudiak jalan ka Ulak-an
Kok musuah indak dihadang
Kok basuo pantang di-ilakkan
Kalau ndak basuo dijalannyo
Namuah bapua pua dagiang
Namuah bakacau kacau darah
Tando sabana laki-laki